Як єден чōлōвік уміняв вōлӯв на таплōвку

Жыли раз у Нōвōму Давыдкōві коло Мукачова чōлōвік з жонов. Дїти мали много, а ґаздӯвства – уже-уже тай ниякого.

Думав, думав чōлōвік, як бы ся розґаздовати тай рішив купити си малых бычкӯв, угōдувати їх, продати, а на уторговані грōші купити зимлю.

Так и вчинив. Купив бычкӯв и ходить за ними, гōдує-кохає їх. Из часом бычкы уросли нїврōку такі, же їм мож сміло запрігати, айбо біда – ни воза, ни ярма у худобного чōлōвіка на ґаздӯвстві ни є. Думав, што чинити, тай догварив ся з сōсідом: сōсід дає ярмо и вӯз, вӯн – волӯв и будуть ōни так ґаздовати. Айбо зуправды то уйшло ни так, ги си думали.

– Йване, уставай! – гōйкать низчогонич сōсід сереґд ночи. Потребовав шōсь удвезти.

И кōй го сōсід уже дакӯлко раз так будив, рішив Иван, же треба му ся збыти гет вōлӯв.

– Ньит, – думать си Иван, – лїпше гет продам вōлӯв. Уже пōрядочно пӯдросли, файно ми за них дадуть…» – пōдумав тай погнав вōлӯв на торгы у Берегово.

Гнав їх, гнав, а кōй прийшōв на торговицю, увидїв, ōж пӯдла є: худобы много а чилядї безмала и ни є. Простояв Иван з волами цілый динь, а нико ‘д ньōму и ни пӯдōйшōв.

Насердив ся ниборак, погнав вōлӯв гет дōмӯ. Гнав, гнав, тай пōрядōчно ся изфараловав, рішив за Яношами крихту спочити. Волы ся пасуть коло пути, а вӯн сидить, спочивать. Туй раз позерать – чōлōвік жене из торгӯв кōрōву и тиля. Тоже, бізӯвно, ни продав.

– Нїврōку файна корова, – думать си Иван. – Великоє щастя мати кōрōву на ґаздӯвстві, та щи и з тилятом. Каждый динь молоко, каждый гӯд тиля. Молока доста и дьитвакам, и продати ся лишить. Тай усе у хыжи грōші. Мож пак буде вӯз купити, и ярмо, а кōй корова си бычкӯв приведе – туйкы маєш и вōлӯв на ґаздӯвстві…Пōміняву вōлӯв на кōрōву, – надумав ся Иван, – може щи и гроши мало приверже за мойих бычкӯв!».

– Ий, міняйме ся, – каже чōлōвікови. – Дам ти вōлӯв, а ты ми кōрōву з тилятком.

Позерать чōлōвік на Ивана, тай думать, ōж тот фіґлює. Айбо кōй увидїв, ōж Иван му каже важно, согласив ся:
– Но дōбрї, давай!
– Та може бы-сь щи мало доклав кōпійку даяку? – просить го щи Иван.
– А но, зашто там доплачовати? Кажеш міняйме ся, та міняйме ся, а не, токмити ся щи зачинаш…

Согласив ся Иван, бо ни хōтїв гет пущати чōлōвіка из худōбōв. Так и погнав си чōлōвік вōлӯв а Иван – кōрōву з тилятком. Айбо у єднōму селови корова стала, ги соха, тай ни з міста. Бізӯвно исе то село было, удкі и тот чōлōвік быв.

А якраз тогды го минали два возы: єден из людми, другий – пустый, ид першōму приязаный. Навірно, кōнї люде продали а вӯз ся лишив.

– Вӯз ото є дїло. Мӯй сōсід, але, як ся возом пышив: сереґд ночи ня будив. А кібы-м уміняв кōрōву на вӯз? Може щи и докладуть ми дашто за кōрōву из тилятом. А пак бычкӯв си куплю, угōдōву, тай буде у ня своє тягло и свӯй вӯз», – думать си Иван.

Зопер вӯн торговцӯв, што на вōзї ся везли, и каже їм:
– Міняйме ся! Я вам кōрōву даву тай тиля, а вы ми – вӯз.
Позеравуть на ньōго люде, и ни рōзумівуть ся, ци фіґлює, ци чесно їм каже…
– Та се файный вӯз! – упōвів єден, ōбы прихвалити товар.
– А што, корова пӯдла, ци шо? – удпōвів Иван.

Увидїли люде, ōж Иван ни фіґлює. Ōдязали вӯз, узяли кōрōву з тилятом и лишили Ивана з возом сереґд пути.

Ймив ся Иван за рудину, тай тягне вӯз дōмӯ. Тягне, тягне, дōкус ся умучив. Два кілометры пройшōв и сів спочити.
– Но, – думать си, – дōкидь дōтягну сись вӯз, закляв бы ся, та ноги прӯстру… Лем дїти ся сиротами лишать.

Сидить, спочивать, и видить: жене кōсь з торгӯв кōзу.
– О, коза! Коза ни корова, – думать си Иван. – Корова жре май много, та и малі дїти ї дозерати ни пуйдуть. А коза їсь мало, май легко ї угōдōвати, щи и сіно косити ни треба. Дїти ся козы ни боять. Корова буде мати єдно тиля, а коза нараз дакӯлько цаплят… – сидить и думать си Иван.

Надумав ся, тай пōміняв Иван вӯз на кōзу.

Жене кōзу дōмӯ, а на стрічу му иде чōлōвік з гускōв пӯд рукōв.
– Де-сьте были, – звідать ся чōлōвік, – де идите?
– Та на торгах быв ім, уже дōмӯ иду. – удпōвідать Иван.
– Та се вы купили кōзу? – звідать ся дале чōлōвік.
– Айно. – каже му Иван.
– А керт маєте? – ни пиристає ся звідати чōлōвік з гускōв.
– Та маву, нивеликый. – удпōвідать Иван.
– Ōгōв, та вы, чōлōвіче, задарь кōзу купили. Коза – то біда у кирті. Вшыткі дерева ōбгрызе, ōбскубе. Єдну мōрōку з нив будете мати.

Покрутив Иван гōлōвōв, та зачав думати як бы ся козы збыти. З ньōв, направду, сама морока буде.
– А може бы-сьте ся зōмнōв пōміняли? Я вам кōзу, а вы ми гуску… – звідать ся чōлōвіка.
– Но тадь, пōміняти-м ся годин… – каже му чōлōвік.

Так и пōміняли ся худōбōв.

Иде Иван дале и стрічать чилядника з куріцьōв. Попросив закурити, тай розказкōвали ся.
– Виджу, – каже чōлōвік, – купили-сьте гуску.
– Гуску, гуску. – каже Иван.
– А што з нив думаєте чинити? – звідать ся Ивана чилядник.
– Та гуска яйця нанесе, з них ся улуплять гусята, я їх угōдōву, продам и бычкӯв си куплю…
Ни устиг Иван и договорити, а чōлōвік му каже:
– Ага! Єдна морока вам з сьōв гускōв буде! Мӯй сōсід тоже гусок мав. Дїти їх пасли, та раз ся єдно гуся зтратило. Россердився сōсід и пōтōвк дїти так, же у тюрьму го верли!

Зажурив ся Иван:
– Направду, – думать си, – ни буде ми спōкōю з гусками. Гуска то дōбрї, и заробити мож нипӯдло, айбо, Бӯг знає, што ся годно стати. Пуйдуть дїти гуси пасти, зтратить ся гуска, пōтōвчу дїти, заберуть ня жандармы, вержуть у тюрьму… Тай лишать ся дїти сиротами…

И спомнив Иван, як го у дьитвацтві тōвкли за то, же лишка гуску была украла.
– А вы бы, – каже чōлōвікови, – ни пōміняли куріцю на гуску?
– Та чōму бы-м ни пōміняв, пōміняву!

Узяв Иван куріцю, тай натїшеный, йде дōмӯ. Ай так куриця бӯльше яйиць несе, ги гуска, тай пасти ї ни треба никус. Так си иде думавучи, тай видить, ōж шōсь курици пӯдло: пōчōрнїв їв грибінь.

Проходжує коло циґанӯв, а ті увидїли куріцю, та гойкавуть му:
– Йване, здыхать твоя куріця.
– Здыхать…
– Дай ми ї, я ти таплōвку дам.

Позерать Иван на таплōвку и думать:
– Направду, таплōвка мати – хосенной’ дїло. Даколи ‘д нам заходжувуть сōсіды на навщаву, давуть дїтьом крейцары, а класти їх ни є куды, тратять ся. А кібы їх у таплōвку складōвати, за гӯд бы ся тӯлько назберало, же, може бы-м и бычкӯв купив.

Узяв Иван таплōвку и йде дōмӯ. Уже перед самым Давыдковом стрічать му ся кум – везе ся на вōзї у село.
– Сідай, пӯдвезу тя! – каже му кум.
Согласив ся Иван, скочив на вӯз, та везе ся. Слово за слово, розказав Иван вшытко як было. Засміяв ся кум и каже:
– Но, продав ись, Йване, вōлӯв – клади алдамаш.
– Йо, пак чōму бы и ньит! Пōйте, куме, туй якраз генделик коло путя.

Зайшли у генделик, упили. Иван гроши ни мав, та заплатив таплōвкōв.

– Та ты ся як хōч, Йване, жōнї на очи указати? – смівучи ся звідать кум.
– Моя жона ми и пӯв слова пӯдлого ни упōвість! – каже Иван.
– Ни упōвість? Ōна з тя, братчику, кожу здōйме! – спорить ся з Иваном кум.
– Твоя, може, бы й зняла, а моя – ньит! – удпōвідать му Иван.

Учув їхню бисїду кōрчмарь, заінтересōвав ся и чекать, што дале буде.
– Но, Йване, годин ім ся з тōбōв поспорити, же дӯстанеш біду ōд жоны за твōю дурну голову.
– А я ти, куме, вшытко дам: и хыжу, и керт, вшытко-вшытко што маву – кидь ми жона хоть єдно слово упōвість.

Поспорили кумове, а кōрчмарь за судю пӯшōв. Ōбы вшытко было чесно, кōрчмарь дōкумент склав. А у дōкументови написано: кидь жона Ивану пōвість хōть єдно пӯдлоє слово, ґаздӯвство Иваново иде кумови. Кидь ньит, кум дасть Иванови волӯв, вӯз и ярмо. Тай міхы з мукōв, што у вōзї має – ги подарок.

Прихōджує Иван дōмӯ. Кōрчмарь з кумом пӯд оболоком стōять, слухавуть, што Иванови жона упōвість.
– Ишōв-ім з волами дōмӯ, – приказує Иван. – Виджу, жене чōлōвік з торгӯв кōрōву з тилятом. Та думаву, добре бы было уміняти вōлӯв на кōрōву. Молока-сьме свого николи ни мали.
– Айно, дōбрї бы было… – вздыхать жона
– Но, та я уміняв. – каже їв Иван.
– Но та де корова? – звідать ся жона.
– Почекай, жоно, ни пилуй ся. Жену я кōрōву дōмӯ, а ōна стала, ги соха, и ни крōку з міста. – прōдōвжать Иван розказ.
– Закляла бы ся! – придала жона.
– Я ї уміняв на вӯз. Видїла-сь як сōсід ся тїшив з вōзу? – звідать ся Иван.
– Видїла-м! – удпōвідать жона, тай звідать ся де вӯз…
– Йой, што-м ся намучив з тым возом, до типир го у пічунках чуву. Віз ім го, віз – тай думаву, но, туй ми кониць.
– Йой, чōлōвічку, нашто-сь си такі старōстї на гōлōву узяв? – шкōдує жона Ивана.
– Уміняв ім го гет на кōзу. – каже Иван.

Розказав жōнї вшытко так, ги было, а ōна му и слова пӯдлого ни пōвіла, лем зазвідала ся за таплōвку:
– Но а таплōвку де маєш?
– Та стрітив ім кума по путьови, розказав ім му вшытко, а вӯн ня на алдамаш изюдив… – каже жōнї Иван.
– Вірно, алдамаш треба было. – удпōвідать жона.
– Но, а корчмарьови-м заплатив таплōвкōв, знаєш, же-м гроши ни мав. – приказує Иван дале.
– Тай дōбрї! Вірно-сь вчинив. Главноє бы-сь здоровый быв, и я з тōбōв, тай дїти наші. Будуть пак и грōші, й таплōвка, будуть и волы…

Туй до хыжі забігать корчмарь, натїшеный, же дӯстане дашто з сього спōру. Забіг и гōйкать:
– Ану шікōвно Йване, заганяй дōмӯ кумовых волӯв з возом!

Тай уд тогды зажыв си Иван сиринчливо вєдно из жōнōв си а дїтьми. Ґаздōвав вӯн из возом и гараздōвав ся.