Александер Духнович на інтернетови

Кобы вас зазвідати, ож ба што знаєте за єдного из майзнамых будителюв Карпаторусинського кываня, Александра Духновича, та каждый из вас буде буде си мати на думцї много плус-мінус єднакых детайлӯв за сього чоловіка, за його педаґоґічну, духовну, просвітницьку роботу... Айбо як ото у молодых?

Духнович як сімбол

Молоді русины, тоты, тко за історію не забыват, видят особу Александра не так, ги си можете тото думати. Кидь зкурта – айно, знавут за нього, даже кидь не вычитовали його письма, тай не знавут на памнять половку його віршӯв. Но тото не значит, ож даяк менше його честувут. Скорше, ож мали час переосмыслити його ролу у свому, днешньому, животї.

Из педаґоґа тай поета вӯн ся став сімболом народного пробуджіня. Його рола перейшла у домак другу площину. У площину, де його особа ненароком кладе ся на тото місто у світоникови, де у “сосїдӯв” стоят аналоґічні люди, гикой Шевченко авадь Франко... Духнович став сімболом давно, памнятникы му клали не за його выйимковый поетічный талант, ай ипен завто, ож фурт быв тым “лицьом” народного пробуджіня.

Туй треба розуміти контекст днишньых реалій, коли за особу Духновича тай його інтелектуалный доробок дїтвакы ся дӯзнавут не выд свойих старшых, не из інституції вошколеня, а даяк самі на інтернетови. Не ушыткі, но многі.

Сесе є резултатом “хаотічного самовошколеня”, в резултатї котрого молода чилядь часто пробує Духновичом просто “заповнити” тоту културну площину, котра вже была у них создана сістемом вошколеня про другых выдатных особ другых народӯв. Завто кажу, ож многым молодым Духнович є не зовсім Духновичом, а скорше “руснацькым Шевченком”. Бо не пробират ся його личный доробок, не штудує ся його реална персона, не вычитувут ся його вірші начисто, хыба через призму другых.

Айбо исе проблема другого характера, за котру треба говорити не туй, тай не днись. Днись поговориме за резултат того, як молоді русины находят інформацію на інтернетови.

Фіґлї, мемы, філозофія

Но не мож казати ож за Духновича домак забыли, не мож казати, ож його труд не пӯшов на хосен. Но його бизӯвно побировали переосмыслити, нашого Будителя не убыйшов постмодернізм.

Саму особу Александра тай його майзнамі вірші декомпозовали, розобрали на елементы, переникали повкреме, тай попробовали изкапчати уєдно зась вже гет молоді люди. Люди домак нової ґенерації, котрі у його віршах видят не тото, што видїли мы.

Молоді люди чинят из ним мемы, фіґлї, відеа, повні іронії, філозовськых вызв, богаті провбами поміняти тото, як вы самі видите Духновича. Мож довго за исе розказовати, айбо ниє смысла тото чинити без конкретных прикладӯв. Та як видит Духновича днишньый інтернет?

Дуже популарным сужетом такых мемӯв є простоє дїйство пробудженя чилядника. Фіґля, яку выдите высше, описує ситуацію из бавкы TES Skyrim, де на самому зачаткови сужета головый герой пробужат ся уд сна на возови, де сидячый напротив чоловік уводит нас у сцену, розказує нам де сьме тай што туй ся з нами стало. Хоть тото не вӯн нас пробудив, но ипен вӯн є тым “первым абзацом” історії, ипен вӯн нам каже слова, за котрі люди тямлят сесю бавку, тай сись мем – “You are finally awake” (накониць ись ся пробудив).

Тяжко туй не видїти паралель, тяжко в тому персонажови не видїти нашого Будителя, котрый руно так само пробовав розказати сплячому народови, ож де вӯн є. Розказати цїлому народови, ож доста было спати, указати нам усьым перстом, ож де сьме.

Подакотрі фіґлї дуже прості тай понятні, повторявут тоты самі рефлексії другых култр. Мож сміло уповісти, ож кой ся на інтернетови появлят даякый новый популарный мем, та найдеме даґде и русинськый варіант тоже. Часто люди хоснувут ипен Духновича, обы тоту фіґлю “русинізовати”, бо Александер уже є ачий майупознаваным русинськым “лицьом”.

Подакотрі фіґлї сут май тяжкі на розуміня, кладут вам вызвы, заставлявут вас мало кынути мінтьов, подумати. Йих цїль є не розсмішити вас, ай скорше заставити вас побзерати на свӯй живӯт по-инакому, може вас даже мало заганьбити.

На образчикови высше видиме, як автор через фіґлю указує нам, ож молода чилядь забыват свойих будителюв, забыват тых немногых, котрі поклали декады свого живота, обы усокотити свӯй нарӯд выд тоталної асимілації, котрі старали ся едуковати люди, старати ся за йих вошколеня рӯднов бисїдов. Сись мем ганьбит нас за тото, ож не честуєме добыткы нашых прадїдӯв. Айбо уєдно вӯн указує нам, ож час не стойит на містови, ож завтра буде новый динь, ож нам треба переосмыслити наші ідеалы, тай наново поникати на наші сімболы, єдным из котрых є Будитель, Александер Духнович.

Удголоскы нашого Будителя мож найти даже у компютерных бавках. Того року было доданоє русинськоє товмачіня до єдної из майпопуларных бавок у світови – Minecraft. Авторы товмачіня лишили у шориках текста не мало рӯдных нам фіґлюв, но помежи тым ай доста сложні на розуміня мемы, поняти котрі може лиш чилядник, што ся знає из нашов културов. Наприклад, у бавцї є здобытя, кой бавляч у первый раз лїгат спати, та бавка му уписує, ож маєте новоє досягнутя – ‘sweet dreams’. По-русинськы тото было адаптовано, гикой “глубокый сон”, што є очевиднов споминков за труды Александра Духновича.

Сись испис мож продовжити, такых мемӯв найдете на інтернетови повно, ай у відео-форматови тоже. Не стачит нам и пару днӯв, обы прӯбрати ушыткі. Но варта спомнити, ож бӯлша частина тых мемӯв крутит ся лишек кругом спаня тай пробужаня. Духнович ся став сімболом “глубокого сна”, што є скорше неґатівным знаком, бо означат, ож бӯлшина люди, котрі тоты мемы чинили, не штудовали роботы Будителя май глубоко, убыйшли ся лиш паров стихӯв. Мемы, гикой сись пониже, найдеме многым май нечасто.

Туй ся упознає, ож фіґля ся чинила по мотівам стиха “жаба”, но сякых найдете єден на стӯвку. А значит у бӯлшинї люди не йдут нурькы у роботы будителюв, ай лиш замачавут персты.

Не мож уповісти, ож фіґля, ото лиш єден метод репрезентації нашых будителюв, якый днись мож увидїти на інтернетови, тото бы не была правда. Но йих є многым бӯлше, як дачого другого, як віршӯв ци поем, котрі бы споминали за Александра ци другых. Но мемы из Духновичом сут унікатными єднотками културы, котрыми ся обмінювут люди дораз каждый динь. Малый образчик у вашӯм телефонови уже несе у собі читавый културный багаж тай вікову мудрӯсть, хоть тото бы ся нараз и не подумало. Обы порозуміти сяку елементарну фіґлю, та уже треба маймало розуміти, ож тко такый Александер Духнович, тай яка його рола у животї русинӯв. А значит, обы порозуміти мем, треба быти хоть мінімално вошколеным у нашӯв културї. Сим самым тот такой мем є інструментом того културного вошколеня, бо тручат чилядня глядати інформацію за тото, што вӯн не порозумів.

Будучность

Духнович ай дале буде жити помежи людьми, у такых формах, за які бы сам ниґда не подумав у рокы свого живота. Духнович буде жити у мемах. Тай тото є направду дуже добре, бо ґлобална култура днишнього інтернета на тых мемах ся лиш и держит. А сесе значит, ож кидь мы не видиме Духновича у мемах, онь тогды можеме казати, ож вӯн є забытый, ож памнять за нього мертва. Но, на благо, так ся не стало.

Никаєме у завтрашньый динь позітівно, бо усе лїпше, кой молоді люди фіґлювут словами нашого Будителя, а не чужыми.

Жерела образчикув а інформації

• Rusyn Memes
• Фійōвка
• Митер Мириґашный
• Мигаль Приказує
• Minecraft — перва компюторна бавка из руснацьков бисїдов
• Minecraft мож бавити уж і по русиньскы

Матеріалы веба были вшорині спеціално пуд 220. ручницю карпатського будителя Александра Духновича